van labelen naar enablen

In de Nederlandse bestuurlijke traditie streven de beleidsmakers naar langdurig stabiele systemen. De samenleving heeft echter steeds meer behoefte aan een overheid die zich aanpast aan de leefwereld. Een leefwereld die complex en dynamisch is. Dienstverlening die zich laat leiden door publieke waarden zal toepasbaar moeten zijn in veranderlijke situaties. Dat vraagt om wendbaarheid van het stabiele systeem en daar schuilt iets paradoxaals in. Dat is een van de redenen waarom alternatieven voor de bestaande systematiek bijna altijd eerst in kleinschalige pilots worden uitgetest. Maar zeker als het gaat om complexe en taaie maatschappelijke vraagstukken hebben die pilots vaak een enorm lange weg af te leggen om structureel voet aan de grond te krijgen.

In dit onderzoek verdiep ik me in wat er nodig is om veelbelovende pilots, die ontstaan in de leefwereld, in de beleidspraktijk te laten doorwerken. Er worden twee pilots vergeleken die meededen aan de GemeenteDelers competitie, die de Vereniging van Nederlandse Gemeenten elk jaar organiseert. Ze bevatten ogenschijnlijk vergelijkbare ingrediënten (een financiële adempauze, eigen woonplek, trajectbegeleiding en een persoonlijk plan) maar zorgen elk op een andere manier voor een doorbraak; de ene breidt de lokale werkwijze uit en de ander agendeert een wetsherziening.

Beide aanpakken spelen zich af in de wereld van thuisloze jongeren, bij wie de bestaanszekerheid onder hoge druk staat. Het uitgangspunt in de wet is dat ouders voor hun kinderen tot hun 21e levensjaar de kosten van studie en levensonderhoud betalen. In de praktijk blijkt echter dat jongmeerderjarigen (dat zijn jongeren tussen de 18 en 21) die door omstandigheden geen financiële bijdrage van hun ouders krijgen, daardoor vaak in de problemen komen. Om die problemen op te lossen en liever nog te voorkomen, stellen de onderzochte cases alternatief overheidsbeleid voor.

Hieronder is het eindverslag van het thesisonderzoek te downloaden: